De roe

‘Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe.’ Opgetogen zingen vele kinderstemmetjes dit deze laatste week voor Sinterklaas. Het zingt zo heerlijk weg samen: ‘wie stout is de roe’, maar ik vermoed dat er maar weinig kinderen  weten wat ze nu eigenlijk zingen. Ik zelf had destijds geen enkele voorstelling bij ‘de roe: ‘een geheel van bij elkaar gebonden takken gebruikt om iemand (als straf) slagen toe te brengen.’ (Wikipedia) Oef…

Nu zijn het echter niet alleen kinderen die momenteel, tot aan 5 december, uit volle borst over de roe zingen. Volwassen mensen die de kindertijd al lang achter zich hebben kunnen er ook wat van: de afgelopen weken werd er door miljoenen, als in een groot omroep koor, driftig geslagen met een (figuurlijke) roe richting Matthijs van Nieuwkerk, de bedenker en presentator van de Wereld Draait door. Matthijs verdient de roe vanwege zijn ongepast gedrag achter de schermen van de omroep. Een paar maanden geleden was er nog geen vuiltje aan de lucht voor hem als BN’er. Maar nu is hij een nationale zondebok, verguisd en geslagen met de roe. De Wereld draait door was altijd één van mijn favoriete talk shows, lekker vroeg op de avond. Terwijl ik het opschrijf besef ik dat de roe door deze ontboezeming ook voor mij op de loer ligt. Want iedere zichzelf respecterende Nederlander hoort nu tegen Matthijs van Nieuwkerk te zijn.

Ik heb nooit achter de schermen van het werk van Matthijs kunnen kijken. En de vele miljoenen die de roe hem nu toezingen ook niet. Waar komt die drang om dat toch te doen toch vandaan? Waarom niet eerst wachten op een echt eerlijk onderzoek? En wat die schermen betreft: laat iedereen eerst achter zijn eigen schermen kijken hoe het daar met de boosheid gesteld is.

Moe

 

‘Jezus was vermoeid van de reis en bleef zo bij de bron zitten’ (Johannes 4:6).

Ik ben net opgestaan, heb ontbeten, neem mijn dagelijkse Bijbellezing door en blijf haken bij deze zin: ‘Hij bleef bij de bron zitten’. Jezus was soms te moe om op te staan. De lezing gaat door met: ‘Zijn leerlingen waren naar de stad  gegaan om eten te kopen.’ Dus Jezus had hen alleen laten gaan, hij ging niet mee. Opeens merk ik dat ikzelf eigenlijk het liefste nog even in bed zou kruipen. ‘Jezus bleef bij de bron zitten’. Waarom zou ik deze morgen niet aan mijn vermoeidheid toegeven en gewoon nog even gaan liggen? Voor ik het weet ben ik al halverwege de trap naar boven.

Na ruim een uur word ik wakker, uitgerust om aan de dag te beginnen. Eerst maar verder lezen: ‘Toen kwam er een Samaritaanse vrouw water putten. Jezus zei tot haar: ’Geef mij wat te drinken’. Jezus was dus niet alleen moe, hij had ook dorst en hij vroeg aan die vrouw om zijn dorst te lessen. Met die vraag begint het bekende ‘gesprek met de Samaritaanse vrouw’. Een gesprek waar door de eeuwen heen eindeloos over getheologiseerd is. Maar voor dat dit goed en wel op gang komt ben ik al door twee  dingen geraakt. Ten eerste dat Jezus hier aan zijn vermoeidheid toegeeft, iets wat ik dus net ook gedaan heb, en ten tweede dat Jezus, de Mens onder de mensen, zich op aarde niet gedroeg als een supermens die niemand anders nodig had. Hij vraagt iemand anders, die vrouw, om hem water te geven.

Twee lessen voor onze maatschappij vol opgejaagde, autonome mensen: Neem af en toe rust en realiseer dat autonomie niet het hoogste goed is. Ieder mens is afhankelijk van andere mensen.     

Paula

 

Het was midden in de nacht en de kerkklok sloeg twee. Paula werd wakker of was ze al wakker? Ze telde mee: één, twee, en stelde opgelucht vast dat het bij twee bleef. In andere nachten nestelde ze zich dan opnieuw onder de dekens. maar deze nacht was anders. In plaats van zich om te draaien voelde ze een enorm verlangen om op te staan. Het was alsof de volle maan, die door een kier in de gordijnen op haar neerkeek, die drang versterkte. Met een vaart, die haarzelf overrompelde, sprong ze zo hard uit bed dat ze er met een plof naast terecht kwam. Ze was nu een oude dame, maar ook als klein meisje was ze nooit lenig geweest

Het enig lenige van haar lichaam waren haar handen, haar trots. Achter een vleugel heeft een pianiste ook niet meer nodig. Nu was ze als de eerste de beste ballerina uit bed gesprongen. Nog verdwaasd van die sprong probeerde ze te, tevergeefs, op te gaan staan. Dat kwam ervan als je op haar leeftijd zulke capriolen uithaalde. Met haar handen probeerde ze zich aan het bed op te trekken. Maar haar vingers werkten niet mee. Er ging geen dag voorbij dat ze haar vingervlugheid oefende. Wat was er met haar handen gebeurd? Ze kon het in het halfdonker niet zien maar haar handen voelden meer op vormeloze stompen dan op handen.

Het meest vreemde was die drang naar buiten te willen gaan. Maar hoe? Het lukte niet om te gaan staan, laat staan te lopen.  Dan maar kruipen, net zoals Paultje, bedacht ze. Paultje was haar kleinzoon. Ze boog zich voorover en zette de twee stompen plat op de vloer. Het optrekken van haar rug ging gemakkelijk. Nu de knieën naar binnen trekken en kruipen maar. Paultje zou haar eens moeten zien in het holst van de nacht. Maar in plaats van te kruipen gingen haar benen rechtop staan. Als in een reflex deden haar armen precies hetzelfde en voor ze er erg in had liep ze in een sneltreinvaart op handen en voeten naar de deur die op een kiertje stond. Ze moest en zou naar buiten. Voor de voordeur stond ze stil. Die deur zat op slot. Het buitenavontuur zou hier eindigen. Maar opeens zag ze dat het kleine raampje rechtsboven naast de deur een beetje open stond. Dat liet ze wel vaker  s’ nachts openstaan, zelfs een kind zou zich daar niet door heen kunnen murwen.

Buiten was het gaan regenen, ze rook de natte herfstbladeren en ze stopte met denken. De sprong die ze naar het kleine vensterbankje voor het raampje maakte was zo groot dat ze er bijna afviel maar ze bleef, wiebelend, staan. Ze duwde haar hoofd door de nauwe opening en de geur van de herfstbladeren was zo uitnodigend dat ze met een souplesse die wel aangeboren leek er door heen kroop. Voor dat ze het wist stond ze met een hoge rug en op hoge pootjes op het vensterbankje aan de buitenkant. Nu nog maar één grote sprong naar beneden en haar nachtwandeling kon beginnen… 

Weekend

 

‘What is a week-end?’, met nadruk op de laatste lettergreep, een kleine pauze tussen ‘wiek’ en ‘end’ en op zijn Brits uitgesproken: ‘Wot is ee wiek……énd?’ Ogen vol verbazing, een mes en vork die even naast het bord worden neergelegd en een afwachtende houding bij de oma van het landgoed in Downtown Abbey. De man van één van haar achterkleindochters heeft net verteld dat hij een baan heeft gekregen. Schoonpa vraagt verbijsterd: ‘Dan ben je dus niet de hele week beschikbaar op het landgoed?’ Waarop schoonzoon antwoordt: ’Maakt u zich  geen zorgen, ik heb ook nog het weekend.’ En dan komt dat (inmiddels eindeloos geciteerde) zinnetje: ‘Wot is een wiek….énd?’

Als je in Schotland op een landgoed wordt geboren dan bestaat er niet zoiets als een werkweek van vijf dagen en een weekend van uitrusten. Dan hoef je niet te werken, nooit te werken, daar heb je je personeel voor, zeven dagen per week, twee en vijftig weken per jaar. Dan gaat het van jachtseizoen naar jachtseizoen. Niks geen weekend.  

Ik groeide op in de pastorie. Al vanaf heel jong wist ik drommels goed wat een weekend was: de zaterdag waarop het muisstil in huis moest zijn omdat papa bezig was met de preek. En de zondag dat die preek gehouden moest worden. Twee dagen vol opgebouwde spanning, een climax op de zondag morgen en dan op de zondagmiddag een langzame neerdaling waar we móchten lezen en móesten fietsen. Onze weekenden draaiden om de preek, niet om plezier. Voor mijn vader kwam er gelukkig na elke zondag een maandag waarvan hij zijn persoonlijke vrije dag maakte. Maar op maandag wachtte voor ons de school.

Nu woon ik opnieuw in een pastorie en gaat het in de weekenden meestal weer om de preek. Onlangs  was Bernard een weekend vrij en hadden we opeens een weekend zoals iedereen. Geen spanning op zaterdag, ook geen climax op zondag, maar gewoon es doen waar we echt zin in hadden. Niks moest. Alles mocht 😊