Siësta

Op het gymnasium in Hoogeveen bereidden we ons  een jaar lang voor op de klasse reis naar Rome. ‘Daar gaan jullie de antieke oudheid met eigen ogen zien’, zei Oudman, de leraar Grieks. Daar ga ik zelf meemaken hoe het is om elke dag zonder jas buiten te lopen, dacht ik.

In Rome verbleven we in pension Alba aan de Piazza Navona. Oudman zei: ‘s ’Ochtends werken we de lijst van bezienswaardigheden af, ’s middags houden we siësta en ’s avonds komen we weer samen.’ ‘Wat is siësta mijnheer?’, vroeg een jongen. Iedereen lachte hem uit maar Oudman lachte niet mee: ‘Siësta is het middagdutje dat alle Italianen doen, maar als jullie je daar te groot voor voelen houd ik je niet tegen.’

De eerste drie dagen in Rome waren we ’s middags zo moe dat we niets anders konden dan uitrusten. Op de vierde dag keek ik ’s middags door het raam van het pension naar de strakblauwe lucht en dacht: in Hoogeveen is het blauw absoluut van een andere orde dan hier. Dat blauw lokte me naar buiten. ‘Ik wil helemaal  geen siësta houden’, zei ik tegen mijn vriendinnen. Zij waren het met me eens en in onze zomerjurken met blote mouwen maakten we ons klaar voor een middagwandeling door de straten van Rome. In de gang kwamen we Oudman tegen. ‘Waar gaat dat heen dames?’ ‘We gaan wandelen mijnheer’, we zagen dat hij naar onze blote schouders keek, die waren niet toegestaan geweest in de kerken die we als klas hadden bekeken. ‘Nou, veel plezier’, zei hij voordat hij zijn kamer binnenstapte.

We openden de voordeur van pension Alba en liepen de Piazza Navona op. Dat leek, op een enkele wandelaar na, uitgestorven. De enige die er ruim spel had was de zon, het hele plein was zonovergoten, alleen vlak langs de huizen was een beetje schaduw. De enkele wandelaars liepen juist daar. Ik gooide mijn armen in de lucht en riep: ‘Rome, here we are, helemaal uit Hoogeveen waar de zon nooit en te nimmer zo schijnt als hier.’ We liepen een kwartiertje in de zon en ik merkte dat mijn oksels klam werden. Janneke wreef over haar hoofd en Anna zei: ’In Rome heb je eigenlijk een zonnehoed nodig. Als we in de schaduw lopen voelt het misschien beter’ en ze voegde meteen de daad bij het woord. In Hoogeveen keek ik altijd de lente bijna uit de grond, ik haat winters, dus ik bleef, als enige, in de zon lopen. ’Gaat het Margriet?’, riepen de anderen, toen ik even stilstond en mijn voorhoofd vasthield. Dat hoofd bonsde, mijn handen zweetten en ik plofte neer in het gele droge gras langs de weg. ‘Ik ben helemaal op’, zei ik zachtjes. Ik gloeide over mijn hele lichaam alsof ik koorts had en in mijn hoofd voelde ik een harde steek. Was dat een zonnesteek? Het blauwe van de lucht  dat eerst zo uitnodigend was leek te fluisteren: ga terug, gedraag je als een Italiaan, ga siësta houden…   

De waard

 

‘Eén ding moet vooral je nooit doen, je elektrische fiets bij het station stallen, want daar worden altijd fietsen gestolen’, hoor ik vaak. Als ik dan zeg dat in de zes jaar dat wij hier wonen mijn fiets nog nooit gestolen is’ krijg ik meestal als reactie: ’Nou, dan heb je geluk gehad, want ze komen soms met busjes waar ze een paar fietsen tegelijk induwen en dan snel wegrijden hé.’ Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten.  

Afgelopen zaterdag speelde er een goede waard de hoofdrol in het kleine drama van mijn fiets bij het station. Ik had die fiets wat haastiger dan gewoonlijk gestald vanwege de regen en stapte in de trein naar Groningen en in de namiddag weer uit de trein vanuit Groningen. Mijn fiets stond als vanouds op me te wachten, ik wilde het sleuteltje er in stoppen en wegrijden maar dat zat niet in mijn jaszak. Ik doorzocht tevergeefs mijn tas en later voor de zekerheid ook even de fietstassen. Daar lag het sleuteltje, op de bodem, ingepakt in het zadelhoesje. Ik kon me niet herinneren dat ik dat zadelhoesje van het zadel had gehaald en ook niet dat ik die sleutel erin had gepakt. Maar bij het bundeltje lag een briefje met een telefoonnummer waaronder stond: Bel dit nummer in verband met je fietssleuteltje.

Eerste wat ik thuis deed was dat nummer bellen. ’Met Peter’, klonk het. ‘Je spreekt met de vrouw van de elektrische fiets bij de trein’, zei ik, ‘waarom moest ik je bellen?’ ’Nou, ziet u’, zei Peter, ’toen ik op het station uitstapte hoorde ik een stel jongens zeggen: Kijk, hier is iemand vergeten het sleuteltje uit het slot te halen, laten we effe wachten tot iedereen van het perron afgelopen is en als er niemand die fiets meeneemt doen wij het. Toen heb ik maar gedaan alsof het mijn fiets was en later het sleuteltje er uitgehaald, ingepakt en in de fietstas gestopt.’

Door Peter veranderde een klein drama in een blijspel en werd mijn geloof dat niet iedereen hier een fietsensteler is niet beschaamd!

(Peter woont overigens in Kollumerzwaag)

Kind

 

‘Ik wil vanmorgen bij Maartje achter op de fiets’, zegt Anne, de tweede dochter van onze oudste dochter die Maartje heet. Anne is vijf en heeft een zusje van acht boven en een zusje van anderhalf onder zich. Anne is het middelste kind, dus niet de oudste met alle voordelen en aandacht van dien en ook niet de jongste met alle privileges van de Benjamin. Anne is een meisje dat veel nadenkt en het zinnetje van vanmorgen floepte dan ook niet zomaar uit haar mond.

Maar mama Maartje reageert met een frons op haar voorhoofd: ’Wat krijgen we nou, ik ben toch mama voor jou?’ Waarop Anne antwoordt :’Ja, maar ik noem je liever Maartje want als ik je mama noem voel ik me altijd een klein kind’. Maartje schiet in de lach en zette dit zinnetje meteen in de gezinsapp waarna de hele familie mee gniffelt: ’Ach, moet je nou eens horen, vijf jaar en dan al geen kind meer willen zijn.’

Maar oma Margriet, vier en zestig jaar en al vele jaren geen kind meer, denkt ook veel na. Over het verleden, toen ze zelf nog een kind was. Wat een onbezorgde tijd, zonder verplichtingen en verantwoordelijkheden. Een tijd waarin een mens nog mag spelen, mag doen wat hij of zij het liefste doet. Zodra een mens volwassen wordt en op eigen benen staat, moet hij heel veel en mag hij veel minder.

‘Wat zou ik soms graag weer een klein kind willen zijn’, zeg ik tegen Anna de eerstvolgende keer dat ik haar zie. Ze kijkt me met grote ogen aan waarin ongeloof schuilt: ’Echt waar oma?’ Ik knik en zij denkt, want dat doet ze altijd. En na een paar seconden floept er een nieuwe magistrale zin uit haar mond: ‘Nou, ik wil liever dat je gewoon oma blijft, want als je een kind zou worden dan kan ik niet meer bij je logeren en dat doe ik echt het allerliefste!’

Gedicht

 

Onze straat stinkt

 

naar zwarte uitlaatgassen die toeterende matatu’s uitblazen

zonder rekening te houden met de witte schone bloesjes

van schoolmeisjes die er lachend uitspringen vlak voor onze poort

De maisverkoopsters kijken niet op van hun houtskoolbranders

maar pellen rustig kolf na kolf van de berg mais naast hen

voordat ze de mais in stukjes snijden en roosteren

Aan het einde van de middag vertonen de gestreken schone bloesjes

vlekken en kreukels maar het deert de maisverkoopsters niet

want zij zien uit naar kleine handjes met 5 shilling

naar hen uitgestrekt voor een geroosterd stukje mais

 

De matatu’s trekken op voor onze poort

Dag en nacht dringt het getoeter door

tot ver achter op onze compound

tot in onze slaapkamer

Het geluid is vertrouwder dan onze eigen ademhaling

Ook de uitlaatgassen weten ons huis te vinden

als zwart fijnstof dringt het door tot in alle kamers

zodat wij dagelijks beseffen

dat we in Nairobi wonen

Niet het echte Afrika volgens kenners

Wij kennen alleen dit Afrika

 

Wij houden van onze straat, van de maisverkoopsters met hun mais

van de lachende schoolmeisjes in hun gestreken witte bloesjes

Zelfs van de bont beschilderde busjes met hun getoeter

Op een dag lopen er magere koeien langs onze poort

de honger in hun uitgeteerde lijven heeft hen naar de stad gedreven

in de hoop sprietjes gras langs de weg vinden

Wij houden onze adem in

zelfs de matatu’s zijn even stil

Het echte Afrika sjokt langzaam voort

Boos worden

 

‘Word niet boos als er dingen tegenzitten. Vraag, vooral lachend, hoe de mensen op wie je boos bent de oplossing voor zich zien en je komt er altijd samen uit.’ Aldus Wieke Biesheuvel. Zij schrijft uit haar ervaring in Zambia.

Had ik dit maar gelezen toen ik in 1998 in Kenia arriveerde. Wij kregen door MAF het middelste van drie huizen op een rij toegewezen op een gezamenlijke compound. Dus we hadden wel een eigen huis, maar niet een eigen tuin. Die moesten we delen met Afrikaanse buren aan de linker en aan de rechterkant. Onze rechterburen was een jong stel met een baby en een puppy. Die baby bleef de hele dag in huis, de puppy bleef buiten. Onze kinderen genoten ervan, maar ik werd boos toen ik zag dat er een stuk van de schoen van onze jongste dochter was afgebeten. Het was een goedkoop plastic sandaaltje, dus mijn boosheid bedaarde snel. De dag erna was het mijn eigen schoen en weer twee dagen later een mooi stuk speelgoed. ‘Laat die dingen dan ook niet allemaal buiten slingeren’, zei Bernard. Maar in Afrika speelt zich het leven buiten af. Na twee weken werd ik op een morgen zo boos dat ik aanbelde en de jonge moeder, die de baby op de arm had, begon uit te foeteren.

Die avond kregen wij bezoek van de andere buurman, een oudere Afrikaan. ‘Mag ik even binnenkomen om met Margriet te praten?’ We lieten hem binnen en ik kreeg een preek: ’Jij woont nog maar kort in Afrika, dus je moet nog veel leren: dat boze getier van vanmorgen hoort niet bij ons als Afrikanen. Ik was beduusd en hield me stil. Een paar dagen later nodigde dezelfde buurman ons en ook het jonge stel bij zich uit op de koffie. Midden in de kamer lag een grote stapel kapot gebeten schoenen, tassen en speelgoed. ‘Vanavond zullen we samen praten over hoe het kan dat jullie hond dit allemaal met onze spullen doet. We hopen dat er een oplossing komt voor dit probleem.’

Zo doen ze dat dus in Afrika.